”Ataatsimoorfimmi meeqqat tamarmik sunngiffimmi pingaaruteqarput, toqqissisimanartumik peqqinnartumillu sammisaqarsinnaatitaallutik”
Tamanna tunuliaqutaralugu Kalaallit Nunaanni Timersoqatigiit Kattuffiata meeqqanik isiginninnermini tunngavigisai sisamat tassaapput:
Naligiimmik pinninneq akuerinninnerlu
Meeqqat peqatigiiffinnut peqataasartut tamarmik qanoq ittuunerminnik akuerineqartussaatitaapput qanoq piginnaaneqarnertik qanorlu iliornertik apeqqutaatinnagit. Suiaassuseq, inuiaqatigiinnit kikkunneersuuneq, qanoq oqaaseqarneq, inuiaqatigiinni inissisimaneq, angusaqarusussuseq il.il. apeqqutaatinnagit meeqqat inuusuttullu Kalaallit Nunaanniittut sunngiffimmi ataatsimoornernut peqataanissaminnut periarfissaqassapput. Timersorluni ataatsimoortarnerup patajaatsup meeraq ilinniartissavaa meeqqat inersimasullu allat ataatsimooqatigisinnaanerannik ataqqineqarnissaannillu kiisalu assigiinngissuteqarnitta ataqqineqarnissaanik.
Naligiinnerup akuerinninnerullu isumaat:
- Meeqqat tamarmik assigiimmik periarfissaqassapput
- Meeraq ataasiinnaq salliutinneqassanngilaq
- Sungiusaasut kajumissutsiminnillu suliaqartut tamarmik meeqqat timersuummik soqutigisaqartut timersornikkut pitsaasumik peqateqarnissaannik qulakkeerinnissapput.
Meeqqat pisinnaatitaaffiisa immikkoortuineersut matuma ataaniittut tunngavigineqarput:
- Artikel 2: Assigiinngisitsinnginneq
- Artikel 23: Meeqqat innarluutillit inuiaqatigiinnut peqataanissaminnut periarfissarissaarnerpaassapput
- Artikel 30: Nammineq oqaaserisanik atuisinnaatitaaneq
Akuulersitsineq peqataatitsinerlu
Meeqqat tamarmik nuannaarnerup peqatigiinnerullu misiginissaannut aamma timersornerup peqatigiinnerullu pilersitaannik peqataasutut misiginissaminnut pisinnaatitaapput. Ataatsimoornernik taakkuninnga meeqqat pilersitseqataapput, inersimasullu meeqqat peqataasinnaanerannut, peqataatinneqarnermik misiginissaannut aamma ataatsimoornerit ineriartortinneqarnerini peqataatinneqarnissaannut akisussaasuupput.
Akuulersitsinerup peqataatitsinerullu isumaat:
- Meeraq itigartinneqaraniluunniit mattunneqassanngilaq
- Meeqqat tamarmik tikilluaqqusaasutut toqqissisimasutullu misigiffigisinnaasaannik killissaliussisoqassaaq
- Sungiusaasut kajumissutsiminnillu suliaqartut eqqaamassavaat meeqqat nakkutigissallugit, aperisassallugit tusarnaartassallugillu, ass. taakkunannga isummanik siunnersuutinillu tunineqartassallutik
- Meeqqat sungiusarnerni peqataatinneqassapput ikiortitullu suliaqaqataasinnaassallutik
- Sungiusaasutut kajumissutsimilluunniit suliaqartut meeqqanik ilisimannilernissaat taakkununngalu soqutiginninnivimmik takutitsinissaat pingaaruteqarput
Meeqqat pisinnaatitaaffiisa immikkoortuineersut matuma ataaniittut tunngavigineqarput:
- Artikel 12: Meeqqat attuumassuteqarfigisaminni tusaaneqarnissaminnut ilanngunneqarnissaminnullu pisussaaffeqarput. Inersimasut meeqqat isumaat ataqqilluinnassavaat
- Artikel 31: Meeqqat sunngiffimmi sammisaqartitsinerni pinnguarsinnaatitaallutillu peqataasinnaatitaapput
- Artikel 15: Meeqqat peqatigiiffinnut peqatigiiffiullu pilersinneqarneranut peqataasinnaatitaapput.
Illersuineq ineriartortitsinerlu
Meeqqat tamarmik timersornermi timikkut tarnikkullu nakuuserfiunngitsumi toqqissisimasussaatitaapput. Toqqissisimaneq peqatigiilluarnerlu meeqqap ineriartorneranut atugarissaarneranullu tunngaviupput. Aamma aalaneq, pinnguarneq timersornerlu timikkut peqqissutsip siuarsarneqarnissaanut pingaaruteqarput aammali meeqqap tarnikkut peqqissusianut atugarissaarneranullu taama pingaaruteqartigalutik.
Illersorneqarnerup isumaa:
- Meeqqanik sullitaqartunut tamanut meeqqanik pinerliisimannginnermut uppernarsaatinik aallertoqassaaq.
- Meeraq kinaluunniit timersornikkut peqatigiinnermi sumiginnagaanermik, kanngunarsagaanermik nakuuserfigineqarnermillu misigisaqassanngilaq
- Sungiusaasut kajumissutsiminnilluunniit suliaqartut meeqqap atugarliorneranik – matumani sumiginnagaaneq, kanngunarsagaaneq nakuuserfigineqarnerlu ilanngullugit – pasitsaassaqarunik ilisimannikkunilluunniit siulersuisunut ilisimatitsissapput.
- Meeqqat nalornissutigissanngilaat illit sungiusaasutut kajumissutsinnilluunniit suliaqartutut timersornikkut peqatigiinnermut akisussaasuusutit
Ineriartornerup isumaa:
- Sungiusarnermi meeqqap ineriartornerata killiffia aallaavigineqassaaq
- Sungiusarnermi pinnguarneq aalanerlu pingaarnerpaassapput
Meeqqat pisinnaatitaaffiisa immikkoortuineersut matuma ataaniittut tunngavigineqarput:
- Artikel 3: Meeqqamut pitsaanerpaamik inersimasut iliuuseqassapput. Tamanna meeqqat sumiiffigisartagaanni tamani atuuppoq.
- Artikel 6: Inuunissamut pisinnaatitaaneq meeqqallu inuunerissaarnissaannik ikiuineq.
- Artikel 19: Meeqqat inersimasunit meeqqamik isumaginnittussaasumit nakuuserfigineqarnissaminnut, naapertuilluanngitsuliorfigineqarnissaminnut sumiginnarneqarnissaminnullu illersorneqassapput.
- Artikel 24: Meeqqat tamarmik peqqissuunissaminnut peqqissuuniarlunilu qanoq iliortoqartarneranik ilisimasaqarnissaminnut pisussaaffeqarput.
- Artikel 34: Kinguaassiuutitigut kannguttaatsuliorfigineqarnissamut illersugaaneq
- Artikel 36: Meeraq atornerluinernut qanoq ittunut tamanut meeqqamik innarliisinnaasunut illersorneqassaaq
- Artikel 39: Meeqqat qanoq ittunilluunniit sumiginnagaasimasut, atornerlunneqarsimasut nikassarneqarsimasulluunniit timikkut tarnikkullu ikiorneqartussaatitaapput. Tamanna pissaaq meeqqap peqqissusiata, imminut ataqqinerata naleqartinneratalu ineriartorfigisinnaasaani.
Meeqqap pisinnaatitaaffianik ilisimasaqarneq
Meeqqat inersimasullu timersorfinni peqatigiiffinnilu peqataasartut tamarmik meeqqat pisinnaatitaaffiinik ilisimasaqarlutillu malinnissapput. Tunngaviusut uku pingasut toqqammavigineqassapput: ”Naligiimmik pinninneq akuerinninnerlu”, ”Akuulersitsineq peqataatitsinerlu” aamma ”Illersuineq ineriartortitsinerlu”.
Tamanna isumaqarpoq pisinnaatitaaffinnik meeqqanik suleqateqarnermut tunngavissiisunik najoqqutaqarluni sulisoqarnissaanik.
Timersornerup peqatigiiffiullu silarsuaa timersorneriinnaanani annertuneruvoq. Tassani meeqqap pisinnaatitaaffini ilisimalersarpai aammalu misilittagaqalertarluni unammilligassat aqussinnaalertarlugit ataatsimoornernullu ilanngussinnaalertarluni.
Meeqqat pisinnaatitaaffiisa ilisimanissaata isumaa:
- Meeqqat inersimasullu tamarmik timersornerup silarsuaani ilisimassavaat timersornikkut ataatsimoornerit tamarmik meeqqat pisinnaatitaaffiinik tunngaveqartut.
